آرتروز زانو چیست؟
 به موازات پیر شدن و با افزایش سن، غضروفها هم دچار فرسودگی و پیری می شوند. غضروفهای زانو هم که بین ران و ساق پا قرار گرفته اند از این قاعده مستثنی نیستند و دچار فرسودگی می شوند که به آن آرتروز زانو گفته می شود. ساییدگی مفصل زانو یکی از رایج ترین بیماریهای رایج زانو و از شایع ترین اشکال آرتروز است.

از ویژگی های اصلی آرتروز زانو از بین رفتن پیشرونده غضروف مفصلی است.  غضروف مفصلی ماده ای ژلاتینی می باشد که بین  دو استخوان وجود دارد.

با این وجود آرتروز و ساییدگی مفصل زانو تنها بیماری بافت غضروفی مفصل نبوده و کل ساختار زانو بعد از غضروف درگیر شده و پس از آن همه بافتها بعد از غضروف  شامل استخوان زیر این غضروف و حتی منیسک ها و رباط‌ها و قسمت عصبی- عضلانی غضروف نیز درگیر می‌شوند.

  هر چند با زندگی شهری و عوارض آن ابتلا به این بیماری زیادتر شده است اما مژده آن است که درمانهای بسیار مدرن و جدیدی در حیطه رشته طب فیزیکی و توان بخشی جهت درمان و کنترل این بیماری در دنیا معرفی شده است و در حال حاضر آرتروز زانو مانند سالهای گذشته یک بیماری لاعلاج نیست که بیماران صرفا مجبور شوند با آن بسازند.

عوامل خطرزا
آرتروز و ساییدگی زانو معمولاً از سن بالای 50 سال بارز می شود. اما بعضی از شرایط مانند:

ژنتیک قوی
فشار زیاد به زانو
شکستگی های اندامهای تحتانی
شرایط را برای ابتلا به آرتروز زانو مستعدتر می کند.

درجاتآرتروز زانوی من چقدر است !!
آرتروز زانو بر اساس معاینه و عکس ساده و سایر آزمایشات به 4درجه تقسیم می شود که درجه آخر آن (شماره 4) قابل درمان با درمانهای طبی نمیباشد و لزوما باید با جراحی  مفصل تعویض شود. اما عمدتا بیمارانی که به پزشک مراجعه می کنند در درجه 2 یا 3 آرتروز زانو قرار دارند و درمانهای جدید طب فیزیکی در این مراحل بسیار برای آنها کمک کننده می باشد.چنانچه بیمار در مراحل ابتدایی ابتلا مراجعه نماید مرحله درمان راحت تر و سریعتر انجام می شود.

علت آرتروز زانو و ساییدگی زانو
 آرتروز زانو یکی از انواع آرتریت زانو می باشد. ایجاد  آرتروز زانو  تا حدودی مرتبط با با مسائل ژنتیکی و نژادی بوده و  احتمال ابتلا به ارتروز زانو در خانمها از اقایان بیشتر می باشد.

بالا رفتن سن و سال
بیشترین عامل ایجاد زانو درد و آرتروز زانو افزایش سن و کهولت مفصل زانو می باشد.ابتلا به بیماری آرتروز زانو در زنان با سن کمتر از ۴۵ سال تنها ۲% و در زنان بین ۶۴-۴۵ سال میزان شیوع تا  ۳۰% نیز بالا میرود. در زنان بالای سن  ۶۵ سال شیوع آرتروز زانو  ۶۸% می باشد.

 ضربه‌های شدید و استفاده زیاد از مفصل زانو 
از سایر عوامل موثر در ابتلا به آرتروز زانو  وارد شدن ضربه و همچنین استفاده و کار زیاد این مفصل می باشد.

پارگی کامل رباط ACL و آسیب منیسک
این عامل نیزمی تواند زمینه سازی باشد برای  ارتروز زودرس زانو. از جمله عواملی که در این زمینه تاثیرگذار می باشد کوهنوردی غیر اصولی و بالا رفتن های مکرر از پله و همچنین دو زانو و چهار زانو زدن های ممتد می باشد.

چاقی
 از عوامل  اصلی احتمال ابتلا به  آرترو زانو ، چاقی می باشد. آمارها نشان می دهند که با هر کیلوگرم افزایش وزن فشار روی زانو حدود 4 برابر افزایش می یابد و این فشار و در روی پله ها حدود 16 برابر می شود.

  جالب است بدانید کاهش وزن به میزان ۵ کیلوگرم  ایجاد درد زانو  و خود ارتروز ازنو را  ۵۰% کاهش می‌یابد.

علائم آرتروز زانو
 آنچه در بیماران آرتروز مورد اقرار قرار می گیرد آن است که تمامی آنها زانو درد خود را به صورت دردی عمقی در عمق زانو  توصیف می‌کنند.

این در حالی است که درد با کارکردن  مفصل  مثلا راه رفتن تشدید می‌ شود  و با استراحت  کاهش می یابد. نکته اینجاست که با پیشرفت ارتروز ممکن است درد دائمی شود.

از ویژگیهای بارز این بیماری سفتی و خشکی و زانو درد صبحگاهی در هنگام بیدار شدن از خواب یا بعد از مدتی دوره بی‌فعالیتی و بی‌تحرکی می باشد.

گرچه معمولا  پس از تقریبا ۳۰ دقیقه  خشکی و کمی دردتسکین پیدا می‌کند. در این بیماری، بیمار اغلب برای حرکت مفاصل خود  گاهی خم کردن و گاهی راست کردن با مشکل مواجه می شود. همچنین فرد  قادر نیست به دلیل زانو درد و خشکی زانو  آنرا را خم و راست کند.

تغییرات مشاهده شده در مفصل از طریق اشعه ایکس

تشخیص آرتروز زانو
تشخیص آرتروز زانو به کمک معاینه بالینی و عکس ساده زانو در کنار رد کردن بعضی از بیماری‌های احتمالی دیگر توسط پزشک متخصص آرتروز می باشد.

در معایناتی که پزشک متخصص طب فیزیکی و یا ارتوپد از بیمار انجام می دهد بر اساس ویژگیهای بالینی بیمار و پس از آن بررسی عکس رادیولوژی صورت می گیرد.

 درمان آرتروز زانو چیست؟
 امروزه درمان آرتروز زانو  مانند سالهای گذشته نبوده  و طب های نوین نظیر  طب فیزیکی و توانبخشی پیشرفت های زیادی در زمینه کاهش درد و درمان آرتروز زانو در مراحل مختلف بیماری را داشته است.

درمان آرتروز زانو با روش های بدون جراحی
رعایت دوره‌های متناوب استراحت در طول روز
شایان ذکر است بی‌حرکت کردن کامل مفصل دردناک و مثلا گچ گرفتن یا اتل زانو لازم نیست.

اصلاح انحرافات و حالت بد زانو، کمر یا کف پا
بیماری آرتروز زانو  ممکن است به علت وضعیت بد کل اسکلت بدن از زانو تا کمر یا کف پا ایجاد شده یا تشدید شود.

در این حالت با تصحیح قوس کمر و درمان کف پای صاف و نیز استفاده از کفی مخصوص در موارد زانوی پرانتزی می تواند  مفید باشد.

خودداری از تحمیل بار اضافی به مفصل زانو = کاهش فشار روی مفصل زانو
بیمار مبتلا به آرتروز زانو و سایدگی  زانو، باید از ایستادن های طولانی، زانو زدن و چمباتمه زدن خودداری نمایید.

کاهش وزن در افراد چاق حداقل 5 کیلوگرم 

اضافه‌وزن یکی از عوامل موثر در درد های مفصلی خصوصاً زانو است و به‌تدریج اثر خود را روی مفاصل فرد نشان می‌دهد. بنابراین طبق بررسی‌های به عمل آمده کاهش وزن حداقل ۵ کیلوگرم احتمال بروز آرتروز مفصلی زانو را تا ۵۰ درصد کاهش خواهد داد و در صورت حفظ وزن، اثر درمانی آن ماندگار خواهد بود و در صورت بازگشت وزن فرد، درد مفصل زانو نیز بازخواهد گشت.

داروی غضروف ساز برای ارتروز زانو

در داروخانه ها شما محصولات متعددی را می‌بینید که تحت عنوان غضروف ساز برای درمان ساییدگی و آرتروز زانو ارایه می شود. داروهای مانند پیازکلیدین و یا آوکلیدین به دلیل ترکیبات آوکادا و سویا در یک دوره کوتاه و با دوز کافی به شما توصیه می‌شود.

داروهای مکمل یا داروهای دیگر عبارت است از:

گلوکزامین و کندرویتین پیشرفت آرتروز را آهسته می‌کند و علائم را تسکین می‌دهد. گلوکزامین و کندرویتین هر دو در بدن تولید می‌شود و از جمله موادی هستند که داخل و اطراف سلول‌های غضروف وجود دارند. توانایی غضروف برای ترمیم و بازسازی محدود است. مکمل‌های گلوکزامین به ترمیم آهسته سلولی و تولید غضروف کمک می‌کند. کندرویتین احتباس آب و خاصیت ارتجاعی غضروف را بهبود می‌دهد و مانع تجزیه و از بین رفتن غضروف توسط آنزیم‌ها می‌شود. گلوکزامین و کندرویتین التهاب را نیز کاهش می‌دهند.
اسیدهای چرب امگا3: امگا 3 دارای ویژگی‌های ضدالتهابی است و میزان آنزیم‌های عامل تجزیه غضروف را کاهش می‌دهد. روغن ماهی یا روغن بذر کتان از منابع غنی امگا 3 محسوب می‌شود.
متیل سولفونیل متان (MSM):این دارو از ترکیبات آلی سولفور موجود در اکثر خوراکی‌های تازه، مانند میوه، سبزی، غلات، شیر و فراورده‌های حیوانی، تهیه می‌شود. سولفور برای تسکیل بافت پیوندی لازم است و در تمام سلول‌های بدن وجود دارد. MSM  درد و التهاب ناشی از آرتروز زانو را کاهش می‌دهد و تاکنون هیچ گونه عوارض جانبی برای آن گزارش نشده است. گاهی اوقات گلوکزامین، کندرویتین و MSM در یک مکمل عرضه می‌شود.
قرص ارتروز زانو چیست ؟  در واقع اکثر قرص هایی که تحت عنوان قرص ارتروز زانو شناخته می شوند همین انواع مکمل های گلوکوزامین می باشند . البته در تجربه شخصی اینجانب قرص کاریژن فورت و کارتیجن مکس رضایتمندی خوبی در بیناران ایجاد می کند . 

ژل‌های زانو

ژل هیالورونیک اسید از قدیم هم با عناوینی مانند تاج خروس و... در بازار ژل های زانو بود. اما اکنون با پیشرفت علم پزشکی و  دارویی ژل های بسیار قوی و خوبی مانند هیالوبریکس و آرترومک و لوبراویکس به کمک بیماران شتافته و هم کیفیت اثر بهتر از نظر ماندگاری دارد و هم جز اثر مکانیکیال ژل، اثرات درمانی هم پیدا کرده اند. یک درمان رایج و معجزه آسا برای بیماران مبتلا به آرتروز زانو ترکیب ژل و اوزون می باشد که بسیاری از بیماران از آن راضی هستند.

هزینه تزریق ژل  زانودر کلنیک پیشگام در سال 96 در هر زانو 80 هزار تومان مطابق مصوبه وزارت بهداشت ایران می باشد.

دیگر  تزریقات مفصل مانند تزریق کورتیکواستروئید نیز میتواند در کاهش علائم و درمان آرتروز زانو موثر باشد.

درمان گیاهی آرتروز زانو
زنجبیل، گیاه پنجه شیطان (با عنوان دارویی Cat Claw)، زعفران، ترکیب سیاهدانه و عسل در درمان گیاهی ساییدگی زانو موثر هستند. در بین روغن های مالیدنی به زانو توصیه ما ترکیب روغن زیتون و روغن سیاهدانه و برای افرادی که به آن حساسیت دارند روغن شترمرغ می‌باشد.

وسایل کمکی که به ارتروز زانو کمک می کند
وسایل کمکی درد و خشکی یا گرفتگی زانو را کاهش و توانایی حرکتی بیمار را افزایش می‌دهند و کمک می‌کنند تا بیمار با اعتماد به نفس بیشتری فعالیت‌های خود را انجام دهد.

در ادامه با متداول‌ترین وسایل کمکی آشنا می‌شویم.

کفی کفش

کفی طبی کفش نیرویی را که از کف پا به زانو منتقل می‌شود، جذب می‌کند و فشار روی مفصل را کاهش می‌دهد. این کفی به ویژه برای بیمارانی مناسب است که تمام روز روی سطوح بتونی یا چوبی می‌ایستند.

زانوبند طبی

حتی زانوبندهای بسیار ساده، مانند اسلیو (ساق) نئوپرن با حفره‌ای برای زانو، استخوان را ثابت نگه می‌دارد و درد را تسکین می‌دهد. گاهی اوقات سطح زانو به صورت ناهموار ساییده می‌شود، در چنین مواردی زانوبند سفارشی که بار تحمیل شونده روی زانو را جذب می‌کند، بسیار مفید خواهد بود.

  به طور خلاصه اقدامات غیر دارویی تخصصی و درمان غیر جراحی آرتروز زانو در کلنیک پیشگام شامل

الکترو اکوپانکچر یا طب سوزنی به روش های غربی و TCM
درمان های دستی زانو وجا اندازی نیمه در رفتگی ها
تکنیک های کششی زانو جهت رهاسازی بافت چسبنده
فیزیوتراپی با پیشرفته ترین لیزرها 
پرولو تراپی زانو
PRP  زانو
تجویز ورزش درمانی
ازن درمانی زانو
شاک ویو تراپی زانو
رادیوفرکوانسی زانو
استفاده از پلاسما وان به عنوان یکی از جدیدترین مدالیتی های درمان ارتروز زانو
ساخت زانوبند خاص GII مخصوص آرتروز
 می با شند.

طب سوزنی در آرتروز زانو

 امروزه  مشخص شده که   طب سوزنی  می تواند در افراد دچار ارتروز زانو از درد مفصل  زانو را بکاهد و کارکرد آن را بهتر کند.  بر اساس مطالعات بسیار مستدل و اینده نگر  می توان  نتیجه گیری کرد که درمان آرتروز زانو با کمک  طب سوزنی می تواند به عنوان یکی از مهمترین  درمان  های مکمل  جهت بهبود ارتروز زانو استفاده شود. در بسیاری از نقاط دنیا مانند کشور انگلستان در سیستم های NHS تجویز طب سوزنی زانو و نه جراحی و تزریق زانو می باشد.

 در بسیاری از بیماران مشاهده شده که تکنیک های طب سوزنی و درمان دستی بعد از سه ماه (حدود 20 جلسه) منجر به کاهش موثر در درمان آرتروز زانو شده اند، هر چند در تجربه اینجانب در کلینیک پیشگام حتی بعد از  3 تا 4 جلسه درمان درست به همراه تکنیکهای درمان دستی، بیمار به کفایت و لیاقت درمان طب سوزنی در درمان ارتروز زانو پی میبرد. 

اوزون درمانی
در مورد اوزون تراپی زانو به طور مفصل در همین سایت توضیح داده شده و شما با کلیک بر روی تیتر فوق اطلاعات جامعی از این روش جدید درمانی مشاهده خواهید نمود. امروزه ترکیب ازن درمانی و پرولوتراپی ، یا ازن تراپی زانو و اریتروپویتین و یا پی ار پی موجب شگفتی در درمان و تسکین درد شگرف بیماران شده است. 

آب درمانی

در روش آب درمانی از آب برای اهداف درمانی استفاده می‌شود. با توجه به هدف مورد نظر از روش‌ها و دماهای مختلف استفاده می‌شود.

آب گرم درد و گرفتگی ناشی از آرتروز و آسیب دیدگی‌های زانو را کاهش می‌دهد. البته در مراحل حاد آسیب دیدگی باید به جای کمپرس گرم از کمپرس سرد برای کاهش التهاب استفاده کنید. گرمای مرطوب در مقایسه با گرمای خشک سریع‌تر و در عمق بیشتری از بافت نفوذ می‌کند. برای دردهای کنار زانو می توانید از کمپرس آب یخ و گرم به صورت متناوب استفاده کنید .

TENS به عنوان مدالیتی کاهش درد و همچنین تقویت عضلات در درمان آرتروز زانو 

Tens مخفف تحریک الکتریکی عصب از روی پوست است. دستگاه Tens دستگاهی کوچک است که تکانه‌های برق با ولتاژ پایین را از طریق الکترودهای قرار گرفته روی پوست به پایانه‌های عصبی تحویل می‌دهد تا عصب‌ها تحریک شود و درد کاهش یابد. TENS مانع انتقال سیگنال‌های درد به مغز می‌شود و یا تولید اندورفین، یعنی مسکن طبیعی موجود در بدن، را تحریک می‌کند. پژوهش‌های جدید موید کارآمدی TENS  در تسکین علائم آرتروز زانو است. استفاده از جریان های دیگر این دستگاه مانند FES موجب تقویت عضلات می شود.

درمان با لیزر کم توان

در درمان با لیزر کم‌توان (LLLT) از لیزر کم‌توانی استفاده می‌شود که طول موج‌های نور را در طیف قرمز مرئی و یا مادون قرمز دور گسیل می‌کند.

عارضه‌ها و آسیب دیدگی‌های زانو که با لیزر کم‌توان درمان می‌شود، عبارت است از: التهاب تاندون (تاندونیت)، التهاب بورس (بورسیت)، پارگی مینیسک، زانوی دوندگان/ نرمی غضروف کشکک زانو، آب آوردن و ورم مفصل زانو (افیوژن)، سندرم نوار ایلیوتیبیال، بیماری آزگود اشلاتر، آرتروز و روماتیسم زانو. نیروهای لیزر در این درمان کم‌توان است، بافت را گرم نمی‌کند و کوچکترین آسیبی به آن نمی‌زند. لیزرتراپی متابولیسم سلولی را افزایش می‌دهد. لیزرهای کم‌توان نور را در طیف قرمز و مادون قرمز گسیل می‌کنند. نور قرمز و مادون قرمز در عمق بافت، یعنی در جایی نفوذ می‌کند که انرژی نوری جذب و به انرژی بیوشیمیایی تبدیل می‌شود. ازآنجایی که لیزرتراپی انرژی سلولی را در ناحیه درمان افزایش می‌دهد، پژوهشگران بر این باوراند که لیزر روند التیام را تسریع می‌کند و درد و التهاب را کاهش می‌دهد. هیچ گونه عوارض جانبی برای این درمان موثر گزارش نشده است.

الکترومگنتیک 

درمان با میدان پالسی الکترومغناطیس یا PEMF تراپی نیروی ریزجریانی با فرکانس معین را با استفاده از میدان‌های الکترومغناطیس پالسی، برای تسکین علائم آرتروز زانو تولید می‌کند. چون هیچ الکترودی به پوست متصل نمی‌شود، PEMF  را می‌توان درمان راحت‌تری محسوب کرد. اگرچه سال‌ها است که از مگنت تراپی برای درمان بیماری‌های التهابی مفصلی استفاده می‌شود، اما PEMF روش موثرتری است که در آن درمان با میدان الکترومغناطیس پالسی برای مقابله با آرتروز زانو به کار برده می‌شود.

پی آر پی
در مورد PRP زانو به طور مفصل در همین سایت توضیح داده شده و شما با کلیک بر روی تیتر فوق اطلاعات جامعی از این روش جدید درمانی مشاهده خواهید نمود.

ارتوکین تراپی: این روش هم مانند پی آر پی از خون خود فرد استفاده می شود. ولی به طور اختصاصی تر فاکتور های ضد اینترلوکین ۱ (عامل ایجاد درد و تخریب غضروف زانو) بلوک می شود. این روش همچنان در دست تحقیق است و چندان رایج نیست. 

درمان  آرتروز زانو با ورزش = ورزش برای ساییدگی زانو
 ورزش تخصصی باید توسط پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی تجویز شود و گرم کردن مفصل قبل از ورزش ممکن است زانو درد و سفتی را کاهش دهد.

گفتنی است در افراد مبتلا به آرتروز زانو، با تقویت عضلات دور مفصل زانو که توسط ورزش درست تجویز شده صورت می پذیرد و در 6 تا 8 هفته نتیجه حاصل می شود، ممکن است به اندازه تجویز داروهای مسکن منجر به کاهش زانو درد شود.

چرا که ناتوانی در افراد مبتلا به آرتروز زانو با ضعف عضله چهار سر ران و عضلات لگنی ارتباط  زیادی داشته و افراد فعال و درگیر کار به دلیل کاری که با این عضلات انجام می دهند، زانو درد خیلی کمتری نسبت به افراد غیر فعال دارند.

ورزش اول 

 در ورزش اول ساییدگی زانو  یک بالش زیر پای خود قرار دهید، کف پا و ساق پا را بالا بیاورید 10 شماره نگه دارید و 10 شماره تکرار کنید.

ورزش دوم 

در ورزش دوم سایدگی زانو  کمر و لگن را مطابق شکل از زمین بلند کنید و یک سطح شیب دار بسازید. این ورزش را 10 شماره انجام دهید.

ورزش سوم

در ورزش سوم آرتروز زانو با یک وسیله غیر کش سان مانند کشش یار یا طناب و یا ملافه پای خود را بالا بیاورید و از نوک انگشتان به مدت 30 شماره کشش را در عضلات پشت ساق و ران پای خود احساس کنید. این ورزش زانو را 5 مرتبه تکرار کنید

ورزش چهارم 

در ورزش چهارم ساییدگی زانو در شرایطی که دستتان را به صندلی گرفته اید، کمی تا حد  حداکثر 45 درجه از زانو خم شوید و سپاس بسیار ارام و در 30 تا 60 ثانیه بالا بیاییدو صاف بایستید . این ورزش را ۱۰ مرتبه تکرار کنید.

پیشگیری از آرتروز زانو
اجتناب از مصرف غذاهای چرب و پر کالری
مصرف فراوان میوه و سبزی در برنامه غذایی
گنجاندن تناوب در حرکات روزمره
انجام ورزش های سبک و پیاده روی
اجتناب از زدن دو زانو و چهار زانو
استفاده از دست شویی فرنگی
انجام حرکتهای کششی پیش از انجام ورزش های حرفه ای
10 توصیه دکتر سپهریان در درمان آرتروز زانو 
 بسیار صادقانه خدمت تمام بیماران عزیز توصیه می کنم  اگر واقعا به توصیه های زیر عمل کنید بسیاری از درمان ها ی آرتروز زانو در شما موثر خواهد بود ولی در صورت عدم توجه به قوانین درمان، بسیاری از درمان ها در شما شکست می خورد و نا امید خواهید شد.

1) کلا نشستن روی زمین به جز موارد اضطرار را فراموش کنید. غذا بر روی صندلی و میز بخورید، نماز روی صندلی بخوانید و هنگام نگاه کردن به تلویزیون بر روی صندلی و در شرایطی که پاهای شما روی زمین قرار گرفته، باشید. 

2) حتما از توالت فرنگی استفاده کنید.

3) پله برای شما سم است و تا ممکن است از آن تردد نکنید.

4) در صورتیکه درد زانو شما زیاد است و یا اینکه ناگزیرید از پله یا سطوح سربالایی و سراشیبی استفاده کنید، حتما در دست مقابل زانویی که درد دارد، عصا بگیرید.

5) دو زانو و چهار زانو نشستن در آرتروز زانو ممنوع است.

6) توجه داشته باشید ورزش های زانو و همچنین کمر و لگن که به شما آموزش داده می شود نقش اساسی در حفظ بهبودی و کاهش درد شما خواهد داشت ولی ممکن است در طولانی مدت خود را نشان دهد.

7) نشستن طولانی در ماشین مثلا در ترافیک های شهری طولانی و خصوصا مسافرت بسیار مضر است. اگر در چنین شرایطی به اضطرار قرار گرفتید هر 45 دقیقه از ماشین پیاده شوید و چند قدم راه بروید.

8) خوابیدن روی زمین برای شما مناسب نیست و باید روی تخت بخوابید تا زمان بلند شدن از خواب به زانو شما فشاری نیاید.

9) شب سعی کنید از غذاهای سرد مانند دوغ و ماست و .... استفاده نکنید و به جای آن از دو قاشق از مخلوط دارچین و سیاهدانه و عسل استفاده کنید.

10 ) کاهش وزن را جدی بگیرید. هر  1 Kg اضافه وزن در هنگام را رفتن 4 Kg  فشار به زانو می آورد. توصیه ما این است که در درمان آرتروز انو حداقل 5 kg کاهش وزن داشته باشد. هر چند توصیه اصلی ما BMI زیر 25 می باشد.

دکتر سپهریان (کلینیک پیشگام)