گیاهان کاهش دهنده قند خون :

      مقدمه :   بسیاری از گیاهان و عصاره های گیاهی وجود دارند که خاصیت پایین آورنده ی قند خون قابل توجهی دارند که  از زمان های قدیم برای درمان دیابت قندی مورد مصرف قرار میگرفته و هنوز هم به طور گسترده ای در طب سنتی مورد استفاده واقع می شوند . این گیاهان علاوه بر اینکه از لحاظ درمانی واجد اهمیت خاصی بوده ،از آنها می توان به عنوان منابع احتمالی دارو های جدید نیز استفاده به عمل آورد .

 با توجه به اینکه ساختمان شیمیایی ترکیبات گیاهی کاهش دهنده ی قند بسیار متنوع هستند لذا چنین نتیجه گیری می شود که ترکیبات مزبور محل های اثر متفاوتی در بدن دارا می باشند . عمده ترین ترکیباتی که در گیاهان ضد دیابت یافت می شوند پلی ساکارید ها هستند .

در ادامه  به چند مورد از گیاهانی که دارای  خواص  ضد دیابتی هستند  اشاره می کنیم :

1.پیاز و سیر :این دو گیاه از مدت ها پیش در طب سنتی مورد استفاده قرار می گرفتند لیکن در حال حاضر بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند زیرا اثرات زیادی مانند : خاصیت ضد لختگی ، ضد چربی ،ضد قند ،ضد فشارخون،معرق ، خلط آور و آنتی بیوتیکی دارا می باشند . اثرات ضد قند آنها به علت دارا بودن سولفید هایی مانند آلیسین و آلیل پروپیل دی سولفید می باشد که هر دوی آنها در حیوانات و انسان ها مؤثر و فعال واقع شده اند .

2.گیاه خیار چنبر تلخ با نام علمی Momordica charantia :این گیاه از گیاهان رونده گرمسیری و نیمه گرمسیری و از خانواده کدوئیان است . که آن را با نام خربزه ی تلخ نیز می شناسند .میوه ها ی آن دوکی شکل بوده و اغلب وقتی سبز هستند خورده میشوند . ترکیبات آن از دسته ترکیبات تری ترپنی و گلیکوزیدی می باشد . این گیاه به شکل گسترده ای در درمان دیابت استفاده میشود که میوه و برگ های آن اثرات کاهنده قند خون را دارا می باشند .  از اثرات  دیگر آن : استفاده در درمان آسم ،عفونت های پوستی و هم چنین   کاهنده  فشار خون می باشد .

3.صمغ گیاه گوار با نام علمی   cyamopsis tetragonoloba :این گیاه از تیره با قلائیان است و از آن صمغی به نام صمغ گوآر میگیرند . قوم بلوچ از این گیاه خورش بسیار مقوی و لذیذ طبخ میکنند که ارزش غذایی فراوانی دارد . ترکیبات پلی ساکاریدی موجود در آن اثرات درمانی آن را باعث میشوند . در درمان دیابت ، قند قبل و بعد از غذا را کاهش میدهد .اثرات کاهنده جربی خون نیز از آن مشاهده شده است . به علت اینکه دارای فیبر بالایی است مسهل و ملین نیز می باشد

4. دارچین که درخت آن با نام علمی cinamomum verum   می باشد : ترکیبات دارچین شامل ترکیبات آلدهیدی ،اسیدی ،فنولی می باشد که دارای اثرات آنتی اکسیدانی و ضد التهابی  است و اثرات کاهنده قند آن نیز در دست بررسی می باشد .

5. cardamom  با نام فارسی هل : هل دارای ترکیبات لیپیدی و فنولی می باشد که از آنها اثرات آنتی اکسیدانی دیده میشود و اثرات ضد التهابی نیز دارد و همانند دارچین اثرات کاهنده ی قند آن نیز در دست بررسی می باشد .

6. saffron با نام فارسی زعفران :زعفران دارای ترکیبات کاروتنوئیدی و ساپونینی  است و به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی آن   در درمان عارضه های دیابتی مؤثر است و اثرات ضد التهابی نیز دارد . تحقیقات نشان داده است استفاده از زعفران در کنار انسولین برای درمان دیابت می تواند حساسیت گیرنده های  انسولین  به انسولین را افزایش دهد .

7. ginger  با نام فارسی زنجبیل :زنجبیل دارای ترکیباتی مانند  شاگول ، جینجرول می باشد و اثرات آنتی اکسیدانی و اثرات ضد التهابی دارد و اثرات کاهندهقند خون آن نیز مشخص شده است و اثرات خوبی بر روی پروفایل چربی نیز دارد

نکته: چهار مورد آخر هم چنان در دست مطالعه می باشند.

در آخر ذکر این نکته لازم است که با استفاده از مدل های آزمایشگاهی مشخص شده است  که مؤثرترین دوز ضد قند را نمی توان با مصرف دوز درمانی تجویز شده مواد گیاهی بدست آورد و اغلب اوقات مطالعات سمیت و هم چنین مطالعات بالینی بیشتری نیاز بوده و ضمنا پایداری عصاره های گیاهی نیز باید بیشتر مورد مطالعه قرار گیرد . آن دسته از بیماران دیابتی را که مایلند از دارو های طبیعی برای درمان بیماری خود استفاده نمایند باید از مصرف نمودن دارو های گیاهی به بهای حذف انسولین از رژیم درمانی خود منصرف نمود .

Refrences:(1)

1.            Paria Azimi  RG, Awat Feizi ,Mitra Hariri, Behnoud Abbasi. The review of diabetic studies. 20014,20015.

2.            Michael Heinrih  JB, Simon Gibbons,Elizabeth M. Williamson. Fundamentals of pharmacognosy and pharmacotherapy2004.

3.            W.C.Evans. Trease and Evans Pharmacognosy. 15 ed.

(2, 3)